1. Məqsəd və mənanın aydın olması
Şagirdlərin öyrəndikləri biliklərin real həyatda necə tətbiq olunacağını və gələcək üçün hansı faydaları verəcəyini başa düşməsi onların motivasiyasını ciddi şəkildə artırır. Məqsədsiz öyrənmə isə çox vaxt maraqsızlıq və yorğunluğa gətirib çıxarır.
Məqsəd yalnız “imtahanda yüksək bal toplamaq” deyil, həm də şəxsi inkişaf, yaradıcılıq və gələcək peşə uğurları üçün bir vasitə kimi təqdim olunmalıdır. Məsələn, riyaziyyat dərslərində yalnız nəzəri anlayışları öyrətmək əvəzinə, onların real həyatda tətbiqlərini göstərmək — maliyyə hesablamaları, statistik analizlər və ya texnologiyada istifadə — şagirdin dərsə olan marağını artırır.
2. Uğur və müvəffəqiyyət hissi
Kiçik uğurların tanınması şagirdlərin özünəinamını artırır və onları öyrənməyə həvəsləndirir. Psixoloqlar bildirir ki, insanlar uğur qazandıqda dopamin hormonu aktivləşir və bu, motivasiya üçün güclü bir stimul rolunu oynayır.
Müəllimlər şagirdləri mükafatlandırmaq, müsbət rəy bildirmək və ya uğurlu işlərini nümayiş etdirmək yolu ilə bu hissi gücləndirə bilərlər. Hətta sadə bir “yaxşı iş!” və ya sinifdə nailiyyətlərinin qeyd olunması belə şagirdin motivasiyasını yüksəldir. Şagird öz bacarıqlarına inandıqca, öyrənməyə olan marağı da artır.
3. Maraqlı və müxtəlif öyrənmə metodları
Monoton dərslər motivasiyanı azaldır, şagirdlər dərsdən uzaqlaşır və diqqətləri dağılıb. Maraqlı və müxtəlif öyrənmə metodları isə öyrənmə prosesini əyləncəli və cəlbedici edir.
Oyunlar, qrup işləri, praktiki tapşırıqlar, texnologiyadan istifadə və interaktiv dərslər şagirdlərin diqqətini saxlayır və dərsə marağı artırır. Məsələn, tarix dərsində sadəcə faktları öyrətmək əvəzinə, şagirdlərə kiçik rollar verərək tarixi hadisələri canlandırmaq onların həm yaradıcılığını, həm də motivasiyasını yüksəldir.
4. Özünə nəzarət və məsuliyyət
Öyrənmə prosesində şagirdlərə seçim imkanları verildikdə, onlar öz öyrənmə yoluna sahib çıxır və məsuliyyət hissi yaranır. Məsələn, layihə mövzusunu seçmək, tapşırığı fərqli üsullarla yerinə yetirmək və ya öyrənmə planını özləri qurmaq şagirdləri daha motivasiyalı edir.
Özünü idarə etmə hissi şagirdin yalnız motivasiyasını artırmır, eyni zamanda gələcək həyat və karyera bacarıqlarına da töhfə verir. Bu, həm də şagirdin özünəinamını və qərar vermə qabiliyyətini gücləndirir.
5. Müsbət sosial mühit
Şagirdlərin dərsə marağını və öyrənmə motivasiyasını ən çox təsir edən faktorlarından biri də sosial mühitdir. Müəllimlərlə, həmyaşıdlarla və sinifdəki digər şəxslərlə münasibətlər öyrənmə prosesinə birbaşa təsir göstərir.
Hörmət və dəstək dolu bir mühitdə şagirdlər daha rahat öyrənir və suallar verməkdən çəkinmirlər. Qrup işləri, əməkdaşlıq və dostyana rəqabət şagirdin həm sosial bacarıqlarını, həm də motivasiyasını inkişaf etdirir. Əksinə, stresli və mənfi sosial mühit öyrənməni çətinləşdirir və motivasiyanı azaldır.
Şagirdlərin motivasiyasını artırmaq yalnız bilik verməkdən ibarət deyil. Məqsəd aydınlığı, uğur hissi, maraqlı öyrənmə metodları, özünə nəzarət imkanları və müsbət sosial mühit birlikdə işləyərək öyrənməni daha effektiv və davamlı edir. Müəllimlər və valideynlər bu faktorları nəzərə alaraq şagirdlərin təhsil yolunu daha məhsuldar edə bilərlər. Motivasiya yalnız dərslərdə deyil, həyatın bütün sahələrində uğurun açarıdır.
© Bütün huquqlar qorunur - Bilik Tədris Mərkəzi
